Wstęp
Choroby tarczycy zaliczane są do najczęstszych chorób, które wynikają z nieprawidłowego funkcjonowania gruczołów dokrewnych. Zdecydowanie kobiety są bardziej podatne na schorzenia gruczołu tarczowego niż mężczyźni. Choroby tarczycy często rozwijają się wolno, dlatego też są też bardzo trudne do zdiagnozowania. Wynika to z tego, że objawy oraz dolegliwości wynikające z jej dysfunkcji nie są jednoznaczne. Dysfunkcja tarczycy może prowadzić do pozorowania innych chorób. Niestety długotrwałe zaniechanie leczenia może doprowadzić do wielu komplikacji oraz powikłań prowadzących do dużego uszczerbku na zdrowiu, a nawet zgonu. Do najczęściej występujących chorób tarczycy zalicza się : nadczynność tarczycy, niedoczynność oraz nowotwory. W związku z tym, by określić kondycję zdrowotną gruczołu stosuje się badania laboratoryjne, poprzez które można oznaczyć stężenie TSH, hormonów oraz wykonuje się badanie ultrasonograficzne.
Tarczyca – fizjologia
Tarczyca produkuje oraz wydziela do krwi bardzo ważne dla ludzkiego organizmu hormony w tym : tyroksynę (T4), trijodotyroninę (T3) oraz kalcytoninę. Hormony te są bardzo znaczące dla właściwego rozwoju organizmu już na etapie embriogenezy (rozwoju zarodka).Nadto, mają wpływ na zwiększenie liczby mitochondriów, zwiększenie tempa metabolizmu, rozwój centralnego układu nerwowego, gospodarkę wapniowo-fosforanową, rozwój kośćca, narządów płciowych oraz nerek. Ponadto odpowiadają za rozwój psychiczny i fizyczny oraz produkcję ciepła w organizmie. Utrzymanie hormonów tarczycy na prawidłowym poziomie jest możliwe dzięki mechanizmowi ujemnego sprzężenia zwrotnego. Jeśli ten mechanizm regulujący nie działa prawidłowo dochodzi do zaburzeń pracy gruczołu i w konsekwencji do powstania chorób tarczycy.
Mechanizm wydzielania hormonów tarczycy
Aktywność przysadki mózgowej kontrolowana jest przez podwzgórze. Co więcej, produkowanie oraz wydzielanie hormonów tarczycy jest regulowane głównie przez ujemne sprzężenie zwrotne osi podwzgórze-przysadka. Przysadka mózgowa jest pobudzana przez podwzgórze poprzez TRH (hormon pobudzający przysadkę do wydzielania tyreotropiny) oraz uaktywniana niskim stężeniem HT we krwi natęża wydzielanie TSH (stymuluje tarczycę do produkcji i wydzielania hormonów T3 i T4), który pobudza gruczoł tarczycy do produkcji HT. Wzrost stężeni HT hamuje pracę podwzgórza oraz przysadki mózgowej doprowadzając do zahamowania wydzielania TSH. W związku z tym dochodzi do wstrzymania produkcji hormonów tarczycy.
Tarczyca – Jak zdiagnozować nieprawidłowe funkcjonowanie gruczołu?
Na choroby tarczycy może wskazywać wiele czynników. Ze względu na ten fakt warto zwrócić uwagę szczególnie na poniższe dolegliwości :
- wypadanie włosów
- utrata masy ciała
- przyrost masy ciała
- siwienie
- kołatanie serca
- niepokój
- wzmożony apetyt
- depresja
- obojętność płciowa (spadek libido)
- poczucie ciągłego zimna
W przypadku występowania powyższych objawów warto poddać się diagnozie pod kątem występowania chorób tarczycy. W pierwszej kolejności należy zbadać stężenie hormonu tyreotropowego TSH, który jest wydzielany przez przysadkę mózgową. Odpowiada za pobudzanie do wydzielania hormonów T4 i T3. W rezultacie gdy parametry TSH znajdują się poza normą i wskazują na niedoczynność lub nadczynność tarczycy należy wykonać ultrasonografię (USG) tarczycy. Na tym badaniu można dokładnie określić strukturę miąższu i dokonać wstępnej diagnozy. W zależności od wyniku ustalane są dalsze etapy diagnozy.
Jak zachować tarczycę w zdrowiu?
Najczęściej zalecaną formą są działania prewencyjne, czyli stosowanie codziennie profilaktyki. Ogólnie ujmując prowadzenie zdrowego trybu życia oraz stosowanie odpowiedniej, zbilansowanej diety umożliwi zachowanie zdrowia. Regularna aktywność fizyczna niweluje stres, poprawiając tym samym samopoczucie oraz pobudza krążenie krwi. Prawidłowa dieta natomiast wyposaża organizm w niezbędne składniki odżywcze. Warto zwrócić uwagę na produkty bogate w jod, selen oraz witaminę C. Zasobne w jod są ryby morskie (np. dorsz, mintaj, makrela), owoce morza, jaja oraz banany. Selen znajdziemy głównie w orzechach brazylijskich, serach, mięsie, pełnoziarnistym pieczywie jak również kaszach. Bogate źródło witaminy C stanowią m.in truskawki, czarna porzeczka i kiwi.